Gezien

Maandag 27 april was het Koningsdag. Voor mij een aanleiding om iets te melden over het Koningspark in Raamsdonksveer. Ik zag daar namelijk vorige week een bijzondere vlinder: het oranjetipje.  Bekijk bijgaande foto’s, u ziet de oranje vleugelpunten en begrijpt de naam.  De foto’s zijn genomen in de noordoosthoek van het park. Daar zag ik het oranjetipje vliegen. Hij (alleen het mannetje heeft oranje tippen) ging af en toe zitten op de witte bloemen aldaar. Bloemen van look-zonder-look die daar in grote getale staan.  Wat bijzonder dat het oranjetipje daar nu voorkomt en nog wel rond Koningsdag. Al jarenlang tel ik in het Koningspark vlinders voor de Vlinderstichting en slechts eenmaal eerder zag ik daar het oranjetipje. Dat was in 2014. Het is niet zeker dat u het oranjetipje zal zien als u daar rondkijkt. Meestal zijn de witte vlinders die u daar ziet koolwitjes. Geïnteresseerd  in de soorten vlinders die in het Koningspark voorkomen? Hier volgt de top 6 van de afgelopen jaren: klein koolwitje bont zandoogje boomblauwtje groot koolwitje atalanta dagpauwoog. En als slotopmerking: mede door de nieuwe aanleg van de afgelopen jaren is het aantal vlinders in het Koningspark sterk toegenomen. Piet Hanemaaijer

We zijn aan het einder gekomen van deze rubriek. Twee jaar lang hebben we, maandelijks, een boom uit het Koningspark in het zonnetje gezet. We eindigen met een zeer bekende boom: de beuk (Fagus sylvatica). De beuk is op twee plekken in het park te vinden. De eerste plek is de zuidwesthoek, naast het uitrenveld. Daar zijn op de bodem beukennootjes te vinden en als u omhoog kijkt langs de gladde stammen, is er een groot bladerdek te zien. Binnenkort verschijnen daar de prachtige geel/oranje/bruine herfstkleuren die de beuk eigen zijn. De tweede plek is aan de andere zijde van het park. Om precies te zijn: bij de hoek van het aangrenzende hek van het tennisterrein. Daar staat een lage beuk waar u de details van deze boom mooi kunt zien: de napjes waaruit de nootjes al gevallen zijn, maar ook de knoppen van volgend jaar: lange spitse knoppen met heel wat schubben. Het is leuk om deze eens ‘uit te pluizen’, wat we met kinderen een tijdje geleden gedaan hebben. Tot slot: Dit is een goede gelegenheid om een vergelijking te maken met de haagbeuk, die eerder besproken is (september 2018). Bij het eerder genoemde uitrenveld staan ze naast elkaar. Beiden met een gladde stam, maar toch met duidelijke verschillen. Ik noem alvast: haagbeukbladeren zijn aan de rand gezaagd en die van beuk gaafrandig (wel iets golvend). Probeert u zelf eens meer verschillen te vinden. Als afsluiting volgt hier de lijst van alle soorten (23 stuks) die de afgelopen twee jaren gepasseerd zijn. Zodat u ze gemakkelijk terug kunt zoeken. oktober 2017..........................Sierappel november 2017.......................Japanse notenboom december 2017.......................Scherpe of groene hulst januari 2018...........................Trompetboom februari 2018..........................Zwarte els maart 2018.............................Taxus april 2018...............................Noorse esdoorn mei 2018.................................Gewone vogelkers [...]

De Chinese vernisboom (Koelreuteria paniculata) is niet zo’n bekende boom. Maar het is wel een boom die in de maand juli de aandacht vraagt: grote pluimen met gele bloemen tooien haar. En daarmee is het één van de weinige bomen die in het midden van de zomer bloeien. Waar te vinden in het Koningspark?  In het midden, aan de rand van de omheinde speelplaats. De gele bloempluimen zijn gemakkelijk te zien. Maar u ziet dan ook dat de boom er niet zo best aan toe is: kale takken tussen de bloemen. Enkele jaren geleden dachten we dat deze boom het niet meer zou halen, maar zie: de boom groeit elk jaar weer met blad en bloem uit.. Zelfs de droge zomer van 2018 is overleefd, maar dat klopt ook met een eigenschap van deze soort: droogtebestendig.  Er is in Raamsdonksveer een mooier exemplaar van de Chinese vernisboom te zien: in het park d’Onvermoeide. Gaat u maar eens kijken. Zoals gezegd is de boom niet zo bekend en bovendien zijn er nog andere Nederlandse namen in omloop: blazenboom, gele zeepboom, lampionboom, koelruit. Met de wetenschappelijke naam is een achttiende-eeuwse bioloog herdacht, Kölreuter genaamd. Hij was de ontdekker van de wijze waarop de bestuiving van de stamper van bloemen plaats kan vinden. O.a. doordat insecten het stuifmeel van andere bloemen er naartoe brengen. Kijkt u ook eens in de nazomer/herfst naar deze boom. De opgeblazen doosvruchten vallen dan sterk op (zie foto). Deze doosvruchten zijn aardig om te bewaren. Er zitten drie zwarte zaden in. Probeer maar niet om ze uit te zaaien. Voor een goede kieming is het nodig om ze 30 minuten in geconcentreerd zwavelzuur te weken. Zullen we dat maar aan vakmensen overlaten? Piet [...]

De eik is een alom bekende boom. Meestal wordt daarmee de zomereik (Quercus robur) bedoeld, de soort die het meest voorkomt. Als we in het Koningspark rondkijken, zien we daar geen zomereiken staan. Toch vallen ze wel in het oog: aan de oostkant, langs de Wilhelminalaan staan grote zomereiken en de kruinen daarvan overschrijden nog net de grens met het park. Als we  zomereiken nader beschouwen, zien we iets dat deze soort typeert: het zogenaamde sint-janslot. Daarmee worden lichtgroen gekleurde loten bedoeld die rond Sint Jan (24 juni) uitlopen. Het is een tweede groeispurt die bij meerdere soorten voorkomt en bij de zomereik erg opvalt. Op dit moment is het sint-janslot duidelijk te zien. Zie de foto. Staan er helemaal geen eiken in het park? Toch wel. Aan de zuidwestkant, bij het hondenuitlaatterrein, staat een eik. Geen zomereik, maar een andere soort van dit geslacht: de Hongaarse eik (Quercus frainetto). Een eik met mooi blad dat wat langgerekter is dan dat van de zomereik en ook met meer lobben. Scheef boven het pad. Zie de foto. Een bijzondere soort, die soms door gemeenten aangeplant wordt. Bijvoorbeeld ook in Raamsdonk, langs de Raadhuisstraat bij de A59. En we noemen we ook nog de zuileik (Quercus robur ‘Fastigiata’) die in de noordwesthoek langs het pad bij de vijver staat. Zoals de naam al aangeeft is dit een boom met smalle takken die recht omhoog gaan. Deze cultivar neemt niet veel ruimte in en wordt hier omringd daar diverse andere bomen. Gemeentes planten zuileiken vaak in middenbermen. Een voorbeeld: de middenberm van de Claudius Prinsenlaan in Breda (bij het Amphia Ziekenhuis). Ja en dan is er ook nog de eikenprocessierups. De brandharen van deze rups veroorzaken huiduitslag [...]

Naast de Chinese moerascipres, boom van de maand februari 2019, is het Koningspark ook een boom rijk die als Nederlandse naam moerascipres heeft. De wetenschappelijke naam is Taxodium distichum.  In het park is deze boom direct na het bruggetje te vinden, waar de bodem naar de vijver afhelt. Zie ook de foto. Er staan daar drie exemplaren die, door de lage takken, goed te bekijken zijn. En dan valt de overeenkomst met de Chinese moerascipres erg op: takjes met platte naalden die mooi in een vlak gerangschikt staan. Is het verschil ook goed waar te nemen? Jazeker. De naalden en de takjes zijn bij de Chinese moerascipres tegenover elkaar geplaatst en bij de moerascipres verspreid. Kijkt u maar eens: op de foto of in het park. Overigens is de stamvorm ook verschillend: die van de moerascipres zijn niet zo bijzonder gevormd als die van de Chinese moerascipres. De moerascipres, de naam zegt het al, houdt van natte voeten. Deze boom komt van nature voor in het oosten van de Verenigde Staten en is daar vaak in moerassen te vinden. In zo’n omgeving is een bijzonder verschijnsel te zien: ademwortels die boven het wateroppervlak uitsteken. Voor de zuurstofvoorziening van de wortels. Zullen er bij onze moerascipressen ook ademwortels gevormd worden?  Misschien later, als de wortels doorgroeien naar de vijverbodem. Wilt u ze nu al zien? In het Liesbos staat in de Engelse tuin, aan de oever van de plas aldaar een prachtige moerascipres met ademwortels (foto). In het Koningspark zijn de moerascipressen het bekijken waard: als de zon schijnt tekent het lichte groen van de naalden prachtig af tegen de blauwe lucht. In het najaar is er een mooie roodverkleuring van de naalden: zie de [...]

De katsura of hartjesboom (Cercidiphyllum japonicum) staat op de hoek van het afgesloten speelgedeelte. De boom komt voor in Japan en China en is in Nederland een gewaardeerde parkboom geworden. Aan de boom in het park gaat een geschiedenis vooraf: Het begon in Raamsdonk waar een mooi exemplaar stond maar deze moest daar weg en verhuisde naar het Koningspark. Bij de nieuwe inrichting van het park sneuvelde deze boom, maar de gemeente was zo goed om een nieuw exemplaar aan te planten op de zojuist genoemde plek. In de afgelopen zomer kreeg het boompje het daar hard te verduren door de droogte, maar overleefde gelukkig dankzij extra watergiften. Nu staat het er weer florissant bij. Misschien hebt u de knoppen in het voorjaar zien uitlopen: prachtige rode bladeren kwamen tevoorschijn (zie de foto). Ook verschenen er niet zo opvallende maar wel mooie bloempjes, mannelijke bij deze boom, want de hartjesboom is tweehuizig. Het is in deze tijd een mooi gevuld boompje met groene hartvormige bladeren. Mooi om te zien en in de herfst verkleuren de bladeren tot geel en rood. Prachtig! Zo groot als in het land van herkomst zal deze boom niet worden (30 meter), in onze streken blijft de hoogte beperkt tot 10 meter. Kijkt u er eens naar, direct naast het pad bij het speelgedeelte. Piet Hanemaaijer

In maart is er weer ontluikend groen in het park. Eén van de eerste bomen die uitlopen is de gele treurwilg. Vroeger was de wetenschappelijke naam Salix alba ‘Tristis’, waarbij Tristis treurend betekent. Maar tegenwoordig is deze: Salix sepulcralis ‘Chrysocoma’, een heel wat lastiger naam. Het stukje chrysocoma is wel te vatten: met goudgele kuif. Als u wat vaker in het park komt weet u wel waar deze boom te vinden is: bij het bruggetje over de vijver. Vroeger stonden er vier, maar nu is nog maar één groot exemplaar te over. Maar die is dan ook flink uit de kluiten gewassen. Het is de moeite waard om nu de hangende takken eens goed te bekijken. Naast de jonge wilgenbladeren is er nog iets te zien: neerhangende katjes. Kijk maar eens goed: een hele rits meeldraden. De gele helmknoppen zijn goed te zien. Eigenlijk is zo’n katje een aaneenschakeling van eenvoudig gebouwde mannelijke bloemen. Een boom met alleen mannelijke bloemen? Zijn er dan ook gele treurwilgen met vrouwelijke bloemen?  Nee, die zijn er niet,  De gele treurwilg is een door kruisingen gemaakte wilg met alleen maar mannelijke bloemen. Deze boom komt in de natuur niet voor en wordt uitsluitend door stekken vermeerderd. Bij andere wilgen zijn er wel vrouwelijke bomen met vruchten, maar die kent u vast wel: al die pluisjes die in mei en juni in de lucht zweven. Vanwege z’n goudgele hangende takken wordt de gele treurwilg vaak aangeplant. Vooral aan de waterkant oogt deze boom mooi, zoals u op diverse plekken in de gemeente Geertruidenberg kunt zien. Vruchten zult u dus niet aantreffen bij een gele treurwilg. Maar toch is het verhaal nog iets anders: Af en toe zit er namelijk [...]

De Chinese moerascipres (Metasequoia glyptostroboides) is één van de meest opvallende bomen in het Koningspark. Er staan er heel wat, aan de zuidkant van de vijver. U kent ze wel: bomen met een bijzondere stamvorm. Zie de foto. Ze zijn in de negentiger jaren geplant en zijn hebben sindsdien een behoorlijke groei doorgemaakt. Ze behoren, net als spar en den tot de Naaldbomen. Maar met die twee is er ook een groot verschil: de naalden vallen in de herfst af en verschijnen weer in het voorjaar. In februari staan deze bomen er dus kaal bij. Maar niet helemaal: als je goed kijkt zijn er kegels hoog in de bomen te zien en dat is ook een overeenkomst met spar en den: het zijn Kegeldragers. De ontdekking van deze boom is bijzonder: pas in 1941 is deze soort ontdekt in China. Vanaf 1946 zijn er zaden verspreid over de hele wereld. De bomen in de westers wereld zijn dus niet ouder dan ruim 70 jaar! Men heeft de naam ontleend aan de moerascipres (Taxodium distichum) die uit de VS komt en is al veel langer bekend is. Ze lijken erg op elkaar: de naalden zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden. In het park kunt u ze vergelijken: de moerascipres staat aan de andere kant van de vijver, bij het bruggetje. Op dit moment is het typische kenmerk van de Chinese moerascipres goed te zien: de knoppen staan duidelijk tegenover elkaar. Zie de foto. Maar er is in februari nog iets opvallends aan deze bomen te zien: de katjes met mannelijke bloemen: als u goed kijkt ziet u ze hangen. En van dichtbij (zie de foto) gezien valt er nog iets op: deze bloemen lopen nu [...]

Er zijn weinig bomen die in januari bloemen hebben. Deze winter liepen de katjes van de boomhazelaar (Corylus colurna) al vroeg uit. In het Koningspark is een boompje van deze soort te zien aan de westkant, naast het pad. Het is nog niet zo heel lang geleden geplant en daarom nog gering van omvang. Maar de uitgelopen katjes vallen sterk op. Prachtig om te zien. Vooral met een blauwe lucht als achtergrond. De hazelaarstruik (Corylus avellana), die al vanaf december bloeit met vele katjes, is veel bekender. De weinig bekende boomhazelaar heeft zo z’n eigen charme. Het is een echte boom met een rechte, gegroefde stam en een mooie kegelvorm. Zo’n kleine boomhazelaar staat ook aan de rand van het parkeerterrein aan de zuidoost kant van het park. Kijk er eens naar. Als je er goed op let staan er nog meer in de buurt: langs het pad dat vanaf de Parklaan naar de tennisvelden leidt, staat een hele serie boomhazelaars (in februari afgesloten vanwege herbestrating). Hoe is het gesteld met de hazelnoten bij de boomhazelaar? Naast de mannelijke katjes, nu zichtbaar, bezit de boomhazelaar ook vrouwelijke bloemen. Die vallen nauwelijks op maar wanneer ze uitgroeien tot hazelnoten des te beter. Hoewel vergelijkbaar met die van de gewone hazelaar tonen ze toch anders: ze zitten met een aantal (vaak 3) in clusters bij elkaar en de omhulsels hebben uitstekende slippen. Ze worden niet elk jaar,maar één maal in de twee tot drie jaar gevormd. Bij een boom verderop langs de Parklaan, iets vóór Texaco, zijn ze goed te zien. In en onder de boom. Kortom: een prachtige, fotogenieke boom in en rond het Koningspark. Zie de foto’s. Piet Hanemaaijer

Deze keer een boom van de maand die niet zo bekend is. De geslachtsnaam (Alnus) is dat wel: els. Deze boom komt in de natuur niet voor: het is een kruisingsproduct tussen twee weinig bekende elzensoorten. Vandaar het x teken vóór de soortaanduiding (spaethii). Het is een els die mooi bloeit en redelijk vaak in het openbaar groen wordt aangeplant. Waar te vinden in het park? Er staan vier zeer hoge bomen van deze soort halverwege aan de noordkant. In de buurt van de heuvel. Let er eens op: op een afstand zijn de katjes redelijk goed te zien, hoog in de bomen. Waarom boom van de maand december? Antwoord: de katjes van deze els kunnen bij zacht weer al in december tot bloei komen (De gewone els bloeit vanaf half februari). Het is aardig om daar in de komende dagen op te letten. De uitlopende katjes tonen prachtig rood en worden bij het verder uitlopen meer geel van kleur. Zie ook de foto’s. Die zijn genomen in december 2013. Het is aardig om deze elzenbomen in het park wat beter te bekijken. Aan één van de bomen zit een lage tak waaraan van dichtbij de katjes te zien zijn. Probeert u deze eens te vinden: naast het afgesloten speeltuintje. Daaraan zijn ook de kleine vrouwelijke katjes te zien die later uitgroeien tot de bekende elzenproppen. En wellicht zitten er nog enkele bladeren aan: die zijn niet zo rond als de bekende elzenbladeren maar meer langwerpig. Kom kijken naar de els die in december/januari al bloeit! Piet Hanemaaijer