Gezien

De vleugelnoot (Pterocarya fraxinifolia) is misschien wel de opvallendste boom van het Koningspark. Er staan er zelf twee: aan de oostkant met wijd uitwaaierende takken. Zie de foto. Op dit moment is het blad nagenoeg verdwenen en zijn de lange, hangende vruchtkatjes te zien. Op een detailfoto zijn de gevleugelde nootjes daaraan goed te zien. De Nederlandse naam van de boom is hiermee wel duidelijk. De vleugelnoot is een breed uitgroeiende boom en daardoor uitstekend geschikt als parkboom. In de kern Geertruidenberg staan twee nog grotere exemplaren: bij de rotonde halverwege de Stadsweg. Er was sprake van dat deze moesten verdwijnen vanwege de hoogspanningskabels er vlakbij, maar het omgekeerde gaat nu gebeuren: de hoogspanningskabels verdwijnen! Terug naar het Koningspark: naast de twee genoemde exemplaren zijn er nog meer vleugelnoten te vinden. Kijk maar eens bij de vijver. Ook daar vallen de vruchtkatjes nu sterk op. De nootjes bevatten zaden en die kunnen opgroeien tot nieuwe bomen. En dat gebeurt ook in het park. Rond de vijver zijn heel wat jonge opslag-vleugelnoten te vinden. Die zullen verwijderd moeten worden. Er is nog een bijzonderheid over de vleugelnoot te vertellen. Daarvoor moet u naar een takuiteinde van de boom kijken. Dat kan bij een lage tak in het park, maar ook bij één van de foto’s. Aan dat takuiteinde zit bij een boom normaal gesproken een knop die volgend jaar uitloopt. Bij de vleugelnoot ziet die takaanleg er vreemd uit: er zitten bruinviltige eerste blaadjes. De knopschubben ontbreken! Wel zijn daar ook bruine katjes in aanleg te zien. Dat zijn niet de nieuwe vrouwelijke katjes, maar mannelijke katjes in aanleg. De vrouwelijke worden pas volgend voorjaar gevormd, om te gaan bloeien en vruchten te geven. Samenvattend: de [...]

In de maand oktober vragen we uw aandacht voor een boom met een mooie herfstkleur: de amberboom (Liquidambar styraciflua). Deze werd geplant tijdens de vernieuwing van het park in de afgelopen tijd, dichtbij de aangelegde heuvel. Het is dus nog een kleine boom, die momenteel toch erg opvalt door z’n oranje, rode en paarsrode tinten. Zie de foto’s. De aanplant was een actie van Pieter van den Kieboom, de initiatiefnemer van de parkvernieuwing,  die daarmee een persoon met de naam Amber wilde vereren. Als u de bladeren bekijkt denkt u wellicht aan een esdoorn, vanwege het vijflobbige blad, maar er is een duidelijk verschil: de middenlob van de amberboom is, anders dan bij esdoorn, duidelijk groter dan de zijlobben. Mensen met een goed reukvermogen kunnen deze boom ook herkennen aan de geur van de hars die uit bast en bladeren vrijkomt. De naam van die hars is styrax (styraciflua). De amberboom wordt vanwege de herfstkeur in parken toegepast maar je ziet hem ook vaak als straatboom. Kijk maar eens in de Laurierstraat in R’veer. Die mooie herfstkleur maakt de amberboom ook geschikt voor het maken van herfststukjes. Door de lange bladstelen kunnen de bladeren mooi gecombineerd worden met takjes/bloemen/vruchten van andere planten. Omwind het met raffia en u hebt een mooi herfststukje. Probeert u het eens. Veel bomen vertonen in de herfst mooie kleuren. Maar kijkend naar de foto’s zult u het met mij eens zijn dat de amberboom wel één van de mooiste is. Een boomkweker in Boskoop vond dat een tijd geleden ook en hij besloot om op specifieke kleuren te gaan selecteren. Dat lukte en hij introduceerde cultivars met specifieke kleuren, bijvoorbeeld donker paarsrood en een ander oranjegeel. En het aardige [...]

De haagbeuk ( Carpinus betulus) lijkt op de beuk, dat is gezien de naamsovereenkomst geen verrassing. De gelijkenis gaat op voor de stam. Die is bij de haagbeuk net zoals bij de beuk glad. Toch is er ook een verschil: de haagbeukstam vertoont dikke rimpels, alsof zich van binnenuit spieren spannen. Dat is mooi te zien in het noordoostelijk deel van het park, in het stinzengedeelte. Als u het bospad daar volgt vallen de haagbeukstammen erg op. De gelijkenis met de beuk geldt ook voor de bladeren: beiden hebben ovale bladeren. Maar toch is er ook een verschil: de bladrand is bij de haagbeuk gezaagd en bij de beuk gaaf. Ga maar kijken in het park: beukenbladeren zijn aan zuidoostzijde te zien: waar het hek bij het tennisterrein de hoek om gaat. Het aardigste van de haagbeuk zijn momenteel de vruchten: Als u op het pad vanaf de heuvel in oostelijke richting naar de grote vleugelnoten loopt en omhoog kijkt, ziet u ze vanzelf: mooie gevleugelde nootjes. Zie ook de foto. Op de grens met de Parklaan staat ook een haagbeuk: met een zee van nootjes. Bij veel bomen valt trouwens dit seizoen de enorme vruchtdracht op, dank zij de zon en de warmte van de zomer. Beuk en haagbeuk hebben nog een overeenkomst: beiden worden als haag gebruikt en houden dan hun blad in de winter. Dat leidt wel tot verwarring. Maar de haagbeuk is toch wel de ster als het om haagvorming gaat: ga maar eens kijken in de paleistuinen van Het Loo. Nog een advies voor de komende tijd: blijf de haagbeuk volgen: ze vertonen namelijk een prachtige geel tot oranjebruine herfstkleur. Piet Hanemaaijer

Met de vaantjesboom (Davidia involucrata var. vilmoriniana), ook wel zakdoekenboom genoemd, is het merkwaardig gesteld in het park. Het is het boompje dat enkele jaren geleden geplant is dichtbij de heuvel en vanwege wateroverlast al een keer is verplant (een stukje verder). Maar deze zomer had de boom, begrijpelijkerwijs, te lijden van de droogte. Gelukkig heeft het, dank zij bewatering,  de droogte overleefd. U kunt de boom momenteel gemakkelijk herkennen aan de opvallende grote witte bloembladen, beter gezegd schutbladen, want de eigenlijke bloemen staan tussen twee van die grote witte flappen, die wel op witte zakdoeken lijken. Zie de foto’s. Het merkwaardige is nu dat deze soort pas op oudere leeftijd hoort te gaan bloeien. De bloei was daarom voor mij een grote verrassing. Verklaring? Ik ga er van uit dat we te maken hebben met noodbloei. Dat is een vrij algemeen verschijnsel: planten die het moeilijk hebben (in dit geval droogte) gaan plotseling bloeien. Normaal gesproken bloeit de boom in mei. Het is nog maar de vraag of de boom volgend jaar weer gaat bloeien. De vaantjesboom/zakdoekenboom is een echte parkboom en komt helemaal uit China.  In 1869 is deze boom ontdekt door de Franse missionaris père David. Zaden werden naar Frankrijk gestuurd, naar de kweker de Vilmorin. Bij hem kiemde maar één zaadje, maar die groeide dan ook uit tot een flinke boom, die weer zaden produceerde, enz. Père David heeft een hele serie planten (en ook dieren) ontdekt in China en is dan ook vaak in de naam terug te vinden. Een voorbeeld naast Davidia: de sneeuwbal (Viburnum davidii). Komt u gerust eens kijken naar de vaantjesboom/zakdoekenboom. De zakdoeken wuiven u van verre al toe. Piet Hanemaaijer [...]

De honingboom (Sophora japonica), is de boom van de maand juli. Dit is één van de weinige bomen die in het midden van de zomer bloeien. Eigenlijk bloeit de honingboom in augustus maar deze zomer gaat in de natuur alles sneller. Waar is de honingboom te vinden in het Koningspark? Als u het park binnengaat  vanuit de Parklaan en zo’n 20 meter rechtdoor loopt hebt u hem al gevonden. Kijk naar beneden naar het pad dat loopt naar het vijverterras (achter de sierappels), en u ziet dat het bezaaid ligt met witte bloemblaadjes. Kijk recht vooruit en u loopt zo ongeveer tegen de takken met bloemen aan. Kijk omhoog en u ziet een zee van roomwitte bloempluimen. U ziet dan ook dat er dat er twee honingbomen naast elkaar staan. De bloemen bevatten veel nectar en worden veel door bijen en hommels bezocht. Vandaar de naam honingboom. Let u er eens op. Kijk ook naar de bladeren: mooie geveerde bladeren die doen denken aan de bladeren van Robinia en Gleditsia. De laatstgenoemde, ook valse christusdoorn genoemd, staat trouwens direct vóór één van de twee honingbomen. Bomenkenners hebben iets bedacht waarmee ze de honingboom kunnen onderscheiden van de genoemde verwanten: Kijk naar de jonge takken. Bij de meeste bomen zijn de eenjarige takken groen en de tweejarige bruin. Maar bij de honingboom zijn ook de tweejarige takken groen! Dit kenmerk is bij de bomen in het park goed waar te nemen. Niet alleen van dichtbij maar ook op afstand is de honingboom mooi om te zien. Ga maar eens op het grote veld in het park staan of zelfs op de heuvel: De honingbomen zijn daar mooi waar te nemen, boven de andere bomen uit. Piet [...]

De tulpenboom (Liriodendron tulipifera) is de boom van de maand juni. De reden voor deze keuze is gemakkelijk te raden: de boom heeft bloemen in de maand juni. En wat voor bloemen! De grote tulpachtige bloemen, met oranje tekening, zijn prachtig om te zien. Als u ze nog wilt zien moet u niet te lang wachten, want de bloeiperiode duurt niet meer zo lang. De grote boom, waarschijnlijk wel de hoogste van het park, staat aan de zuidzijde, tegen de tennisvelden aan, ongeveer waar de wadi overgaat in de vijver.De bloemen zijn het best te zien bij een kleiner exemplaar van deze soort, direct naast de hoge boom. Let u ook eens op de bladvorm: geen enkele boom heeft bladeren met een dergelijke vorm.De boom komt uit de Verenigde Staten. Met name in het oosten vind men de natuurlijke groeiplaatsen. Maar het is daar ook een geliefde boom die in het centrum van dorpen en steden geplant wordt. Zo stond er tot voor kort één tegen het Witte Huis aan, nog geplant door de echtgenote van president Jackson in 1843. Maar de stam raakte vermolmd en leverde gevaar op voor mensen. Melania Trump gaf opdracht om de boom te vellen.Ook in de rest van het jaar is de tulpenboom het bekijken waard. Er worden bijzondere verzamelvruchten gevormd die in de boom goed opvallen en in de loop van herfst en winter op de grond te vinden zijn: meestal als losse gevleugelde nootjes. En niet te vergeten de herfstkleur: de bladeren verkleuren tot lichtgeel, prachtig om tegen een donkere achtergrond te zien.Piet Hanemaaijer

De gewone vogelkers (Prunus padus) is een opvallende boom in het Koningspark. Nu wel heel opvallend in het speelzand bij de vijver. Eind april/begin mei was de vogelkers getooid met prachtige witte bloemen. Maar daar is niets meer van te zien: de boom is namelijk geheel ingesponnen door rupsen. Een bijzonder gezicht. Zie de foto’s. De boosdoener is de rups van de vogelkers-spinselmot, een klein wit vlindertje met zwarte stippen op de vleugels, dat over enkele weken, na de verpopping, zal verschijnen. Een vraag die bij u opkomt is wellicht: hoe erg lijden de bomen onder deze aantasting? Het antwoord luidt dat dit meevalt. U moet weten dat deze boom dateert uit de vijftiger jaren en sindsdien al vele malen is ingesponnen door de genoemde rupsen. Gelukkig heeft het vlindertje maar één generatie per jaar zodat de boom er weer bovenop komt. U bent waarschijnlijk meer bekend met struikvormige vogelkersen, maar in het Koningspark hebben er vele als boom gestaan. Daar zijn er nog maar drie van over: misschien herinnert u zich het slagveld dat een hevige storm in de negentiger jaren aanrichtte. De meeste vogelkersen zijn toen omgewaaid. Dit is een reden te meer om de mooie vogelkers bij de vijver in ere te houden. Komt u eens langs om te kijken naar deze ‘spookboom’. En wellicht ook een paar maanden later om getuige te zijn van het herstel. Piet Hanemaaijer

De Noorse esdoorn (Acer platanoides)  is de boom van de maand april. En met recht: deze boom bloeit dan met een zee van gele bloemen. U kunt hem bijna niet mislopen: aan de oostkant van het park staat een enorm exemplaar. De bloemen verschijnen vóór de bladeren, een verschil met andere esdoornsoorten, en dat maakt deze boom tot een blikvanger in het voorjaar. Herinnert u zich deze bomen nog toen ze langs de Stationsweg in Geertruidenberg stonden? Helaas zijn ze verdwenen. Als u de kans krijgt moet u de uitlopende knoppen eens bekijken: prachtig van kleur. Bij voorbeeld bij een kleine boom naast het omheinde speelplaatsje. Hoe gaat het verder met deze boom in het seizoen? Na de bloei loopt het blad uit en worden er zeer veel vruchtjes gevormd. Veel daarvan komen al vroeg op de grond terecht, hetgeen beschouwd mag worden als vruchtdunning. De overigen  groeien uit tot de bekende gevleugelde vruchten die zo mooi gaan wentelwieken als je ze in de lucht gooit. In de herfst komen er weer prachtige kleuren tevoorschijn: de bladeren kleuren geel en oranje. Maar zover is het nog niet: geniet u eerst eens van de gele bloemenpracht van het voorjaar. Piet Hanemaaijer

Waarschijnlijk denkt u bij Taxus niet direct aan bomen, maar aan sierstruiken en hagen. Toch is het ook een (kleine) boom. In de natuur is Taxus in Nederland bijna geheel uitgeroeid, met name vanwege de giftigheid voor vee. Waar nog exemplaren te vinden zijn (bij Winterswijk), zijn deze vaak heel oud. In het Koningspark staat Taxus op diverse plaatsen. Om te beginnen bij de ingang bij de grote parkeerplaats als haag. Bij goed kijken ziet u vele gele bolletjes: dat zijn de mannelijke bloemen die in februari/maart verschijnen. Bij sterke aanraking verschijnt een wolk van geel stuifmeel. Op andere plaatsen zult u struiken aantreffen die al aan bomen doen denken. Bij enkele daarvan zijn op dit moment ook gele bloemetjes te zien. Zie de foto’s. Maar hoe zit het met de vrouwelijke bloemen en de bekende rode ‘bessen’ die daaruit gevormd worden?  Antwoord: de vrouwelijke bloemen zijn veel minder opvallend dan de mannelijke en je zult ze nooit aantreffen op een struik/boom met mannelijke bloemen. Taxus is namelijk tweehuizig. In het park zijn naast mannelijke struiken ook vrouwelijke te vinden, met rode bessen. Die zijn nu niet te zien: opgegeten door de vogels. Piet Hanemaaijer

De tweede boom van de maand van het jaar 2018, februari, is de zwarte els. In het Koningspark kunt u deze soort aantreffen aan de rand in de hoeken. Aan de zuidoostkant staan er wel 12. U kent de elzen wel van de proppen: kegeltjes waarin zaden (beter: nootjes) zitten. De wind blaast ze eruit en in de omgeving zullen jonge elzenboompjes tevoorschijn komen. Maar de reden om de els als boom van de maand februari te kiezen ligt niet zozeer in de proppen, maar in de katjes. In februari lopen namelijk de katjes uit. Ze zijn nu prachtig te zien, met rode en gele kleuren. Zie de foto’s. Bij het uitlopen komen de gele helmknoppen van de mannelijke bloemen te voorschijn. Vrouwelijke bloemen zijn er ook: katjes met felrode bloemen die een stuk kleiner zijn dan de mannelijke. Gaat u gerust eens kijken. Vooral bij zonnig weer leveren deze katjesdragers een prachtig beeld op. Er is een kansje (niet zo groot) dat u vogels ziet die zich de zaden uit de proppen pikken: dat kunnen putters zijn, maar ook sijsjes. Op de foto is een sijsje te zien. Deze dateert van enkele jaren geleden en werd genomen aan de genoemde zuidoostkant van het park. Piet Hanemaaijer